Choć społeczeństwo stara się wmówić nam coś innego, ciąża to nie spacer w różowych okularach. Mamie i dziecku grozi wiele komplikacji. Jedną z nich jest tzw. zespół HELLP. Co to właściwie jest? O tym dowiesz się w poniższym artykule.
Zespół HELLP to bardzo rzadka, ale jedna z najpoważniejszych komplikacji w ciąży. Wiąże się ze znacznie gorszymi wynikami chorób i śmiertelności matki i noworodka. Zespołu HELLP nie można przewidzieć, podejrzenie zachorowania przejawia się poprzez objawy. Definitywna diagnoza zostaje postawiona dopiero na podstawie badań laboratoryjnych.
Nazwa HELLP
H – hemoliza
= zniszczenie czerwonych krwinek i przechodzenie krwi do osocza
EL – elevated liver enzymes
= podwyższony poziom enzymów wątrobowych,
LP – low platelet count
= małopłytkowość, czyli niska liczba trombocytów.
Powyższe komplikacje są znane już długo i towarzyszą ciężkim formom preeklampsji (Preeklampsja, czyli stan podrzucawkowy to poważne powikłanie, które dotyka 6 – 8 % kobiet. Najczęściej pojawia się w drugiej połowie ciąży, a pod koniec ciąży stan pogarsza się). Po raz pierwszy powikłanie to zostało opisane w 1982 r. przez doktora Weinsteina.
Co jeszcze powinnaś wiedzieć?
Powikłanie to wiąże się wyłącznie z ciążą. Pojawia się do końca drugiego trymestru, ale może także rozwinąć się dopiero po porodzie.
Badania przeprowadzone w Czechach pokazują, że na 1000 żywych noworodków przypada ok. 4-5 dzieci narodzonych przez matki, które przeszły przez zespół HELLP.
Najczęściej choroba przejawia się u pierworódek, które zaszły w ciążę krótko po odstawieniu antykoncepcji, lub u kobiet, które mają już dzieci i zmieniły partnera. Pewną rolę może odegrać także wiek matki.
Przyczyny choroby
Przyczyna niestety nie jest dotąd dokładnie znana. Jedna z teorii zakłada, że powikłanie spowodowane jest uszkodzeniem warstwy komórek. To doprowadza do zaburzeń ukrwienia naczyń krwionośnych, a w związku z tym do krwotoku w pewnym miejscu.
Przede wszystkim uszkodzeniu ulegają wątroba, nerki i płuca ciężarnej. W przypadku płodu uszkodzone zostaje łożysko, a może dojść też do upośledzenia mózgu. Później dochodzi do obumierania komórek wątrobowych i wypłukiwania białek wątrobowych (enzymów) do krwioobiegu.
Objawy choroby
Do głównych objawów należy ból w okolicach żołądka, ciśnienie czy ból w prawym podżebrzu, który może wiązać się z bólem pod prawym obojczykiem. W większości występują mdłości lub wymioty. Możliwe, że dołączy do tego ból głowy, zmęczenie i apatia. U mam chorujących na zespół HELLP stopniowo zwiększa się ciśnienie. Kolejne objawy to duży przyrost wagi i opuchlizna.
Diagnostyka specjalna
Z lekarskiego punktu widzenia powikłanie najprawdopodobniej powoduje:
- nagromadzenie tłuszczu w komórkach wątrobowych,
- choroby charakteryzujące się krwawieniem,
- zniszczenie czerwonych krwinek,
- niedostatek płytek krwi, kiedy przyczyna nie jest znana,
- chorobę woreczka żółciowego,
- wirusowe zapalenie wątroby,
- ostre zapalenie żołądka,
- wrzody w śluzówce żołądka lub dwunastnicy,
- bakteryjne zapalenie nerek,
- zapalne choroby nerek,
- chroniczne choroby skóry,
- zapalenie wyrostka robaczkowego,
- zwiększone pragnienie (w ciele brakuje tzw. hormonu antydiurektycznego: częściej oddaje się mocz, trzeba dużo pić, a kobieta w ciąży pije za mało).
Niewydolność wielonarządowa = zaburzenia funkcji poszczególnych organów
Problemy z obiegiem krwi i oddychaniem:
- obrzęk płuc, który nie powstaje z powodu problemów z sercem,
- niewydolność oddechowa,
- wzrost niewydolności serca wywołany przekrwieniem u ciężarnej z chorobą serca.
Uszkodzenia centralnego układu nerwowego
– przede wszystkim uszkodzenie wzroku.
Zaburzenia pracy nerek
– objawem może być obecność krwi w moczu (niezależnie, czy będzie to mała czy większa ilość),
– może dojść do syndromu, który prowadzi do ostrej (nagłej) niewydolności nerek.
Upośledzenie wątroby
– najczęściej lekarze obawiają się krwawienia (kiedy pod skórą pojawią się siniaki) i pęknięcia wątroby (w tym przypadku konieczna jest transplantacja).
Atak przedrzucawkowy
– pojawia się aż 3,8 razy częściej u kobiet z zespołem HELLP niż u kobiet z preeklampsją (stanem przedrzucawkowym), są to drgawki, które mogą zakończyć się nawet śpiączką.
Zaburzenia krzepnięcia
– niszczenie czerwonych krwinek prowadzi do niedokrwistości, a następnie do niedostatku płytek krwi, powikłanie to może zakończyć się powstawaniem dużej ilości zakrzepów.
Komplikacje związane z cesarskim cięciem
– podczas operacji może dojść do dużej utraty krwi, a następnie do zapaści krążeniowej,
– u ciężarnych z zespołem HELLP krótko po porodzie mogą pojawić się wyżej opisane zaburzenia i komplikacje, lekarze muszą liczyć się z nimi już przed operacją i starać się im zapobiec.
Zespół HELLP i dziecko w macicy
Większość niemowląt, narodzonych przez matki z zespołem HELLP, na świat przychodzi jako wcześniaki. Musimy być przygotowani na to, że wyniki badań noworodka będą gorsze. Ma to związek także z tygodniem ciąży, w którym dziecko przyszło na świat (im dłużej dziecko może dojrzewać w macicy, tym lepiej).
Niemowlę nie jest rozwinięte i często także opóźnione we wzroście. Szanse na przeżycie zależą od niedorozwinięcia płodu w macicy i zmianach w łożysku. Jeszcze przed pojawieniem się objawów zespołu HELLP, we wczesnym etapie ciąży może dojść do obumarcia płodu w macicy.
Leczenie
Jedyna bezpieczna forma leczenia zespołu HELLP to poród, który najczęściej przeprowadzany jest poprzez cesarskie cięcie (pod całkowitą narkozą). Starania o łagodne leczenie nie mają znaczenia, a wręcz przeciwnie – zbędnie zwiększają ryzyko dla matki i nienarodzonego dziecka. Do leczenia przystępuje się tylko wtedy, kiedy płód jest zbyt niedojrzały, a czas można wykorzystać na podanie kortykoidów, które pomogą przyspieszyć dojrzewanie płuc dziecka. Przy tym należy starannie obserwować stan ciężarnej i płodu.
Zapobieganie
Podstawowe zapobieganie
– dotąd nie wiadomo, co mogłoby wpłynąć na chorobę. Istnieją badania, kiedy prewencyjnie podawany był olej z halibuta, aspiryna lub wapń, ale wyniki nie były przekonujące. W ostatnim czasie kobietom, które przeszły przez zespół HELLP, prewencyjnie podaje się heparyny drobnocząsteczkowe (lek rozrzedzający krew).
Zapobieganie wtórne
- ważne jest odpowiednio wczesne wykrycie objawów, zapowiadających wystąpienie choroby, a także ich staranna obserwacja,
- badania ciśnienia, chemiczne analizy moczu i wzrost wagi powinny zwrócić uwagę na objawy choroby,
- po 24 tygodniu ciąży badania ginekologiczne powinno wykonywać się co dwa tygodnie,
- odpoczynek (pozycja leżąca) niestety nie ma żadnego pozytywnego wpływu na rozwój choroby.
