Wprowadzenie nowych pokarmów do diety niemowlaka w pierwszym roku życia
Jola Pirzańska
Magister dietetyki. Wyznaje motto: “Lepiej zapobiegać, niż leczyć”. Uwielbia dzielić się wiedzą z zakresu zdrowego żywienia i prewencji chorób.
Co pierwsze – warzywa czy owoce? Kaszka glutenowa czy bezglutenowa? Najpierw samo żółtko, czy od razu całe jajo? Na portalach dla rodziców można znaleźć sprzeczne odpowiedzi na te pytania, a na forach internetowych opinie niebędące zgodne z prawdą. Podpowiemy Ci jak wprowadzać pokarm do diety niemowlaka i jak powinien wyglądać schemat jego żywienia.
Pierwsze dwa lata życia dziecka (tak zwane 1000 dni) specjaliści uznają za czas „programowania metabolicznego”, czyli determinacji funkcjonowania pewnych mechanizmów organizmu w dorosłości. Dlatego bez wątpienia prawidłowe żywienie niemowląt i dzieci w ich pierwszych latach życia jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na zdrowie w wieku późniejszym.
Ważne jest to, co dziecku podamy ale również w jakiej kolejności to zrobimy. Aktualny schemat żywienia niemowląt, opracowany przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci w 2014 roku i zaktualizowany w 2016, daje wskazówki dla rodziców co i w jakiej ilości w danym okresie życia dziecka wprowadzać.
DIETA NIEMOWLAKA OD PIERWSZEGO DO CZWARTEGO MIESIĄCA ŻYCIA
Przez pierwsze cztery miesiące życia dziecko posiada umiejętność ssania i połykania co oznacza, że może być karmione wyłącznie płynami: mlekiem matki lub modyfikowanym. Jeśli mama z jakiś przyczyn nie może karmić naturalnie może skorzystać z szerokiego wyboru mlek tak zwanych początkowych (do 6 m.ż.), wśród których znajdzie również mleka hipoalergiczne, niskofenyloalaninowe, dla dzieci z ulewaniami i inne – w zależności od potrzeb.
ŻYWIENIE DZIECKA OD PIĄTEGO DO SZÓSTEGO MIESIĄCA ŻYCIA
W tym wieku, niemowlę rozpoczyna swoją przygodę z nowymi pokarmami. Zaleca się, aby nadal było karmione mlekiem matki lub modyfikowanym następnym (po 6 m.ż.) cechującym się nieco innym składem niż mleko podawane po urodzeniu – bardziej odpowiadającym potrzebom malucha. Mleka po 6 miesiącu życia można nabyć klikając tu https://www.feedo.pl/mleko-od-6-miesiaca/.
KIEDY WPROWADZIĆ DO DIETY DZIECKA POKARMY INNE NIŻ MLEKO?
Odpowiedni czas rozpoczęcia podawania dziecku pokarmów innych niż mleko pozostaje tematem dyskusyjnym. ESPGHAN (ang. Europejskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci) zaleca wprowadzanie nowych smaków po 17 tygodniu życia, a przed 26 tygodniem życia.
Dlaczego nie wcześniej?
Układ pokarmowy noworodka, tuż po przyjściu na świat, jest zdolny do trawienia i wchłaniania, jednak najwłaściwszym pokarmem na tym etapie życia jest mleko matki/modyfikowane. Proces dojrzewania układu pokarmowego niemowlęcia, polegający między innymi na rozwoju mięśni przełyku, żołądka i jelit, zachodzi stopniowo w pierwszych miesiącach życia. Najwcześniej po ukończeniu 4 miesiąca życia dziecko jest gotowe na pobieranie pokarmu z łyżeczki oraz połykanie i trawienie pokarmów stałych.
Dlaczego nie później?
Odwlekanie w czasie podania dziecku pokarmów stałych (później niż w 6 m.ż.) może skutkować niedoborami składników takich jak witaminy czy składniki mineralne. Przykładowo zapasy żelaza zgromadzone w ciele niemowlęcia w życiu płodowym wyczerpują się – w związku z tym pierwiastek ten musi być dostarczony z dietą, aby uniknąć anemii. Podobnie, jeśli nie wprowadzimy w odpowiednim momencie do diety dziecka produktów zbożowych, nabawi się niedoboru witamin z grupy B i cynku, co może skutkować problemami skórnymi czy łamliwością paznokci. Zbyt późne podanie dziecku przetworów mlecznych (z wyjątkiem mleka krowiego – po 12 m.ż.) może skutkować niedoborem wapnia i krzywicą kości bądź niedostatecznym wzrostem.
CO PODAĆ DZIECKU NAJPIERW: OWOCE CZY WARZYWA?
Najczęstszą odpowiedzią na to pytanie jest pieczone jabłko lub ugotowana marchewka. Należy pamiętać, aby rozszerzanie diety maluszka rozpocząć od warzyw, a nie od owoców. Preferencja smaku słodkiego pojawia się już u noworodka i jeżeli przyzwyczai się on do słodkich owoców, trudno będzie zachęcić go później do jedzenia warzyw.
Zaakceptowanie przez dziecko smaku warzyw trwa zwykle dłużej niż owoców, dlatego aby przyspieszyć ten moment, należy powtarzać wielokrotnie próby podania nowych jarzyn, jeśli poprzednie nie zakończyły się sukcesem.
Warzywa podawane niemowlęciu powinny być ugotowane i przyjmować formę puree. Świetną pomocą w przygotowaniu takiego posiłku będzie parowar i blender w jednym firmy AVENT.
Owoce należy wprowadzić do diety dziecka po około 2 tygodniach od rozpoczęcia podawania warzyw. Jabłka, gruszki, banany należy odpowiednio przygotować w formie papki. Do usunięcia pestek świetnie nada się wykrawacz gniazd z owoców.
Przepis na przecier jarzynowy:
- Marchew 50g
- Ziemniak 50g
- Pietruszka (korzeń) 30g
- Oliwa z oliwek 5ml (łyżeczka)
- Woda niegazowana 0,5 szklanki
PRZYGOTOWANIE:
Warzywa umyj, obierz i pokrój w kostkę. Gotuj na parze z dodatkiem oliwy aż będą miękkie. Całość zblenduj. Posiłek podawaj schłodzony do temperatury pokojowej.
Przepis na przecier owocowy:
- Jabłko 80g
- Jagody świeże lub mrożone 20g
- Kleik ryżowy bez cukru 5-7g
- Woda niegazowana 25ml
PRZYGOTOWANIE:
Jabłko umyj, obierz, usuń nasienie i pokrój w kostkę. Jagody umyj. Gotuj owoce przez około 5 minut, pod koniec dodając kleik ryżowy. Całość zblenduj. Posiłek podawaj schłodzony do temperatury pokojowej.
Przepis na zupę jarzynową w 6 miesiącu życia:
- Marchew 50g
- Ziemniak 50g
- Brokuł 30g
- Cukinia 30g
- Mięso 10g
- Oliwa z oliwek 5ml (łyżeczka)
- Woda niegazowana 0,5 szklanki
PRZYGOTOWANIE:
Warzywa umyj, obierz i pokrój w kostkę. Mięso umyj i pokrój na cząstki. Gotuj wszystkie składniki z dodatkiem oliwy do miękkości. Po ugotowaniu użyj blendera. Polecamy do tego celu blender z pojemnikiem BOSCH.
Kiedy wprowadzić produkty zbożowe i czy warto bać się glutenu?
Kolejną nową grupą pokarmów w diecie niemowlęcia pięciomiesięcznego są produkty zbożowe. Istnieją rekomendacje, aby zacząć od kaszek bezglutenowych – na przykład ryżowych, kukurydzianych. Następnie wprowadzać kaszki glutenowe, jak kaszkę manną.
Czym jest gluten i dlaczego może być niebezpieczny?
Gluten to białko znajdujące się w niektórych zbożach (pszenicy, żyta, jęczmienia). Niektóre dzieci mogą przejawiać objawy przemijającej z wiekiem nietolerancji na gluten lub choroby trzewnej (celiakii). Jedynie u takich dzieci istnieje uzasadniona potrzeba podawania kaszek bezglutenowych, jak na przykład Alerlac firmy Bebilon. W żywieniu dzieci zdrowych, nie należy unikać glutenu, ponieważ nie jest on dla nich szkodliwy.
W którym miesiącu wprowadzamy do diety żelazo?
W szóstym miesiącu życia dziecka zapasy żelaza zgromadzone w małym organizmie wyczerpują się. Dlatego rodzi się potrzeba uzupełnienia codziennego jadłospisu w mięso – produkt będący najlepszym źródłem żelaza, białka niezbędnego do wzrostu oraz cynku i witaminy B12.
Zaczynamy od niewielkich ilości gotowanego mięsa (około 10g), stopniowo zwiększając ją (do 20g pod koniec 1 roku życia). Z uwagi na tak małą ilość mięska najlepiej gotować je razem z innymi składnikami, jak warzywa do zupki jarzynowej.
Kiedy i jakie napoje można podawać dziecku?
SOKI
Soki (przecierowe, bez dodatku cukru, pasteryzowane) można podawać dziecku w ilości nie większej niż 150 ml/dobę, ponieważ mają niższą wartość odżywczą niż warzywa i owoce i nie są niezbędne w diecie.
WODA
Niemowlę karmione piersią do 6 miesiąca życia nie potrzebuje dopajania wodą – mleko matki odpowiednio je nawadnia.
Po 6 miesiącu życia oraz podczas karmienia mlekiem modyfikowanym, wodę można podawać dziecku bez ograniczeń korzystając z butelki ze smoczkiem.
kiedy można podać dziecku jajko?
Do niedawna żywieniowe rekomendacje dla niemowląt mówiły o podawaniu najpierw żółtka jaja, a dopiero później białka. Aktualnie nie ma dowodów naukowych uzasadniających opóźnianie wprowadzenia całego jaja kurzego.
Czy można podawać dziecku sól i cukier?
WHO (ang. Światowa Organizacja Zdrowia) oraz polscy eksperci rekomendują, aby do przygotowania posiłków dla niemowląt nie stosować soli ani cukru.
Częstym błędem rodziców jest dosalanie lub słodzenie potraw wedle swojego smaku, a niemowlaki inaczej odczuwają smaki niż dorośli. Również produkty gotowe, takie jakie jak herbatniki i paluszki, mają w składzie cukier czy sól i nie powinny znajdować się w w codziennym jadłospisie dziecka.
ŻYWIENIE DZIECKA OD SIÓDMEGO DO DWUNASTEGO MIESIĄCA ŻYCIA
W tym wieku nadal zaleca się karmienie mlekiem matki lub modyfikowanym następnym (po 6 m.ż.). Dziecko w tym wieku rozwija już umiejętności pobierania pokarmów z rączki pod warunkiem, że są w formie posiekanej lub rozdrobnionej.
Na tym etapie zarówno warzywa, owoce jak i mięso nie wymagają już blendowania. Możemy podawać je dziecku w formie rozgniecionej widelcem, posiekanej bądź w postaci małych miękkich cząstek.
Na tym etapie można rozpocząć podawanie dziecku ryb. Ryby są cennym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 ważnych dla rozwoju mózgu małego człowieka oraz jego odporności.
Alergia pokarmowa na ryby jest rzadkością, więc bez obaw można wprowadzać do diety dziecka ten składnik już w pierwszym roku życia. Najlepsze będą: śledź, łosoś, sardynka, halibut. Pamiętajmy, aby dziecku podawać zawsze ryby poddane wcześniej obróbce termicznej, ponieważ surowe lub wędzone na zimno zwiększają ryzyko niebezpiecznych chorób bakteryjnych.
Zapoznajmy ośmiomiesięczne niemowlę również ze smakiem nabiału – jogurtu naturalnego, serów czy kefiru. Natomiast mleka krowiego nie powinniśmy podawać przed ukończeniem 1 roku życia, ze względu na zwartość w nim dużej ilości soli mineralnych obciążających nerki oraz jego alergogenność.
W tym przedziale wiekowym można dziecku podać również pieczywo oraz ryż i kasze.
Masz pytania dotyczące żywienia małych dzieci? Napisz w komentarzu!
Świetny artykuł :-)
Ja osobiście polecam kaszki Caprima z mlekiem kozim. Bez oleju palmowego i maltodekstryny co niestety jest bardzo często dodawane do tego typu mieszanek. Są dostępne już od 4 miesiąca. A od 6 pomogą wprowadzić do diety gluten. Nam pomogły na wzdęcia i zaparcia u córki.
Kaszki Caprima są świetne. Córka je uwielbia. Zdrowe, bezpieczne, prosty skład. Faktycznie pomagają w zaparciach.
Zaczęłam podawać dziecku kaszki gdy nadszedł czas wprowadzania glutenu. Pierwszą kaszkę jaką kupiłam to była Nestle zdrowy brzuszek ze śliwką a później to różnie Bobovita 7 zbóż, Holle. Często robię też normalne na kaszach.
Nasze typy po które uważam warto sięgnąć to Holle, Czary Mamy i Caprima. Zdrowe a to chyba najważniejsze !
Od 13 miesiaca życia można stosować czopki na zaparcia Eva/Qu Bambini. Są rozkurczeniowe, nie działają bardzo fajnie, szybko. Stosowanie dobrych kaszek jest oczywiście jak najbardziej wskazane, ale warto też mieć takie czopki w domowej apteczce.
Według mnie (a mam 3 dzieci, które ciągle mają zatwardzenia) najważniejsze jest to, aby czopek właśnie był pożyteczny i nie męczył żołądka. Rozkurczeniowe działanie jest jak najbardziej wskazane.
Oczywiście, że rozkurczeniowe działanie jest o wiele lepsze. Dziecko samo decyduje, kiedy zrobi kupkę, a nie jest do tego zmuszane. Przy działaniu przeczyszczeniowym dziecko może również mieć kłopot z podrażnieniami potem, a tego przecież wolimy unikać.
Dobry artykuł. Diete zaczełam rozszerzać po 6 miesiącu. najpierw warzywka, później owoce. Zupki zawsze z dodatkiem mięska i 3 razy w tyg zółko. Gluten wprowadzałam za pomocą kaszek. Pierwsza to nestle zdrowy brzuszek ale poźniej zobaczyłam ze ma maltodekstryne. Wtedy się przerzuciłam na holle i caprima. Często też robiłam owsianke i jaglanke z owocami. Dobrze jest sprawdzać skład przed podaniem gdyz sporo kaszek zawiera dużo niepotrzebnych dodatkow.